Ayni paytda mamlakatimizda 210 ta oliy ta’lim muassasasi bo‘lib, 115 tasi davlat, 66 tasi nodavlat, 29 tasi esa xorijiy oliy ta’lim muassasalari filiallaridir. Keyingi yillarda yurtimizda oliy ta’lim uchun qabul kvotalari oshgani, nodavlat, hatto xorijiy oliy ta’lim muassasalari uchun ham davlat granti ajratilayotgani yoshlarimizga qo‘shimcha imkoniyatlar yaratmoqda. Bu jarayonda nodavlat oliy ta’lim muassasalari raqobat muhitini kuchaytirayotganini esa alohida ta’kidlash joiz.

Yana bir fikr: oliy ta’limning bugungi bozor iqtisodiyoti sharoitida sifatli bo‘lishi uchun tizimli ishlar olib borilyapti. Boshqacha aytganda, bu yo‘nalishda tanlov maydoni kengaydi, biroq ana shunday o‘zgarishlarga qaramay, hali sohada yechimini kutayotgan muammolar oz emas.

Jumladan, ayrim oliy ta’lim muassasalarida professoro‘qituvchilarning bir xil forma kiyishlariga bo‘lgan talab aksariyat ustozlarning haqli e’tirozlariga sabab bo‘lyapti. Bu talab maktab o‘quvchilariga qo‘yilgan talablar kabi professor-o‘qituvchilarning jismoniy va ruhiy erkinliklariga ham to‘sqinlik qilyapti.

Bilamizki, professoro‘qituvchilar bilan tuzilgan shartnomaga asosan talabaga mutaxassisligi bo‘yicha chuqur bilim berishdan tortib, o‘z sohasi bo‘yicha ilmiy tadqiqotlarni erkin amalga oshirishgacha bo‘lgan faoliyat ko‘zda tutilgan. Zero, yangi tahrirdagi Konstitutsiyamizning 52 moddasida ham davlat o‘qituvchilarning sha’ni va qadrqimmatini himoya qilish, ularning ijtimoiy va moddiy farovonligi, kasbiy jihatdan o‘sishi to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilishi aniq-tiniq belgilab qo‘yilgan.

Oliy ta’lim muassasalari rahbarlarining birlamchi vazifasi esa bilim berish va bilim olishga sharoit yaratib berishdir. Buning uchun yuqori malakali mutaxassislardan iborat jamoani shakllantirish, ularning o‘z sohalari bo‘yicha malakalarini oshirib borishlariga ko‘maklashish va ilmiy tadqiqotlar uchun asos yaratib berishning o‘zi yetarli.

Shundan kelib chiqib, davlat ham oliy ta’lim muassasalariga akademik va moliyaviy mustaqillik berdi. Quvonarlisi, bu imkoniyatdan aksariyat oliy ta’lim muassasalari samarali foydalanmoqda.

Joriy yildan boshlab esa oliy ta’lim muassasalari professoro‘qituvchilari uniformaga o‘tkazila boshlangach, aksariyat ustozlar o‘zlarini mustaqil his etmayaptilar desak xato bo‘lmaydi.

To‘g‘ri, bu talabga hamma oliy ta’lim muassasalari ham qo‘shilgani yo‘q.

Bizningcha, bu masalaga soddaroq yondashilsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi. Ya’ni, oliy ta’lim muassasalari rahbariyatiga zamonaviy ta’limni yaxshi tushunadigan, jahon tajribasidan xabari bor, fikrga nisbatan tolerant, tizimli islohotlarni jamoa bilan birgalikda amalga oshira oladigan, o‘z sohasining mutaxassislarini saylash payti keldi aslida.

Uniforma masalasiga kelsak, Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi tomonidan barcha OTMlar uchun yagona bo‘lgan, assistent, katta o‘qituvchi, dots.nt va professorligini ajratib turuvchi ko‘krak nishoni joriy qilishning o‘zi kifoya qiladi. Zero, talaba aynan ana shu nishon orqali qarshisida kim turganini farqlay olsin.

Jahongir MAMAJONOV ,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati

“Milliy tiklanish” gazetasining 2024-yil, 4-dekabr sonidan olindi