Qachon uyqudan uyg‘onamiz?

Ertamizni, ishonchimizni oyoqosti qilayotganlarga qachongacha chidash mumkin?

Janob deputatlar!

Bizni isrof va qadrsizlik inqirozidan faqatgina kuchli qonun qaytarishi mumkin

2024-yili ochlikdan aziyat chekkan fuqarolar 733 million oshgani, sayyoradagi jami ochlarning ulushi esa dunyo aholisining 9,8 foizini tashkil etgani aytilmoqda.

Ma’lumot o‘rnida Jahon oziq- ovqat dasturi asosida har yili nochorlarga o‘rtacha 4 million tonna oziq-ovqat yetkazib berilishini qayd etish joiz. 1961-yilda BMTning oziq-ovqat yordami agentligi sifatida tashkil etilgan mazkur tashkilot vakillarining ma’lum qilishlaricha, ayni paytda Yer yuzida 2,8 milliard odam to‘yib ovqat yemas ekan. 36 ta davlatda xudda shunday holat bilan bog‘liq vaziyat «jiddiy» bo‘lsa, oltitasida «o‘ta halokat»lidir.

Xalqaro ekspertlar ochlikni keltirib chiqaruvchi omillarni aniqlaganlaridan keyin dunyoda oziq-ovqat yetishtirish va uni isrof qilmaslik kun tartibidagi bosh masalaga aylandi.

Masalan, 1,5 milliarddan ko‘p aholisi bo‘lgan Xitoy keyingi o‘n yillikda isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymaslikni ustuvor masalaga aylantirdi. Nemislarda esa isrof jinoyatga tenglashtirildi. Shunga qaramay, insoniyat isrof masalasida xatolar qilishda davom etmoqda.

Qayd etilishicha, Britaniyaning Tesso kompaniyasi kabi eng yirik restoranlar tarmog‘idan iborat tuzilmada har yili 60 ming tonna ovqat isrof qilinar, sotib olingan oziq-ovqatning uchdan bir qismi esa axlatga tashlanar ekan. BMTning oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti tadqiqotchisi Devin Negenning fikricha, bunga o‘xshash holatlarni tezlik bilan hal qilish kerak. Shuningdek, ekspert bu harakatni iste’molchilarga oziq- ovqatni isrof qilish katta muammo ekanini tushuntirishdan boshlash kerakligini ta’kidlaydi.

Shu o‘rinda Germaniya oziq- ovqat ishlab chiqaruvchilariga ularning chiqindilarini ideal tarzda utilizatsiya qilishni yuklagan birinchi Yevropa davlatiga aylandi, deyish mumkin. Undan keyin Fransiya «Oziq-ovqat chiqindilarini utilizatsiya qilish to‘g‘risida»gi qonunni qabul qildi. Mutaxassislar ayni paytda bu harakat izchil rivojlanishi va butun Yevropa bo‘ylab tarqalishiga umid qilishyapti. Ammo afsuski, umidning uzi yetarli bo‘lmayapti...

Mutaxassislarimizning fikricha, bu borada anchayin ilgarilab ketgan g‘arbdan andoza olish yaxshi, albatta, ammo o‘zimizga xos o‘zbekona bir yechimsiz maqsadga erisha olmaymiz...

Bilamizki, uzoq yillar davomida bolajon xalq deya e’tirof etilgan o‘zbek xalqi keyingi yillarda isrofga yo‘l qo‘yayotgan millatlardan biri sifatida tilga olina boshlandi. Masalan, bir necha yildirki, yurtimiz suv sarfi bo‘yicha dunyoning to‘rtinchi «ilg‘or» davlati bo‘lib kelmoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra, yer yuzidagi jami suvning 97, 5 foizi sho‘r, 2,5 foizi esa chuchuk suvdan iborat. Uning 0,3 foizigina odamlar foydalanishi qulay bo‘lgan hududda joylashgan. Bir guruh olimlarning fikricha, yer yuzidagi chuchuk suv nari borsa, yana 50 yilga yetarkan...

Yangi O'zbekiston islohotlari davrida Prezidentimiz tashabbusi bilan ekologik muammolarga birlamchi e'tibor qaratilayotgani ham shundan aslida.

Suv - bu hayot manbai.

Ammo haligacha isrof W tushunchasining mag'zini chaqa olmaganimiz sababli ham keyingi yillarda suv tanqisligi kuzatilayotgan hududlarimiz soni ortib borayotgani achchiq haqiqat. Shunga qaramay, hukumatimiz tomonidan suvga belgilangan narx dunyodagi eng arzon (Tojikistondan keyin) narx (0,15 dollar) sanaladi...

Achinarlisi, ichimlik suviga bo‘lgan munosabatimiz oziq- ovqatga bo‘lgan munosabatimizdan ham unchalar farq qilmayapti.

Tan olaylik: biz isrof so‘zini aslida bizni qo‘rqitish, tarbiyalash uchun qo‘llashyapti, degan qarash bilan yashayotgan millatga aylanib bo‘ldik. Bu manzara eng avvalo to‘ylarimizda yaqqol ko‘zga tashlanayotir. Garchi, 2020-yili ming-minglab oilalarga ayriliq balosini olib kelgan Covid-19 paytida 80-100 kishilik to‘ylar qilgan bo‘lsakda, virus chekinishi bilan yana genimizdagi azaliy odatlarimiz bosh ko‘tardi. Bundan ikki yilcha avval Toshkent shahrida 1 kunda 50 tonnaga yaqin osh damlanishini eshitgan bir xorijlikning «shunchalar boy xalqmisizlar» degan gapi haligacha qulog‘im ostida jaranglaydi. Menimcha, dunyoda to‘y industriyasi bu qadar rivojlangan ikkinchi davlat bo‘lmasa kerak. Shuning uchun ham dunyo kemtiklarini shaxsan ko‘rgan, hayotning achchiq- chuchugini totgan keksalarimiz isrof bizni ma’naviy tanazzul sari yetaklayotganini, bu jarayonga tezda to‘siq qo‘yilmasa, har qancha iqtisodimiz rivojlanib, ijtimoiy muammolar hal etilmasin, kosamiz oqarmasligini ta’kidlashyapti.

Buning uchun esa to‘ylarga faqat yaqinlarni chaqirish an’anasini joriy etish yoki bo‘lmasa «bolalab» ketgan turfa odatlarni ta’qiqlash kerak. Balki to‘ylardagi taomnomani tasdiqlovchi va uning nazoratini qiluvchi yana bir idora kerakdir bizga. Darvoqe, bu boradagi islohotni eng quyidan emas, yuqoridan boshlash kerakka o‘xshaydi...

Yaqindagina bir mansabdorning to‘yi kimga dostonu kimga armon bo‘ldi. Yoki san’atkoru, aktyorlar orasida dabdabali to‘ylarini ijtimoiy tarmoqlarga joylab, oddiy odamlarni kamsitishga o‘xshash odat urfga aylandi. Hukumatu madaniyat vakillariki, dabdabayu, isrofgarchilik borasida me’yorni bilmayaptilarmi, demak boshqalardan biron nima kutish qiyin.

Ayni paytda G‘arb mamlakatlari gumanitar inqirozdan saqlanish va isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymaslikka harakat qilayotgan, hukumatlar ayni shu masalada qator qonunlar qabul qilayotgan bir paytda,

taassufki biz buning aksini qilayotgandekmiz.

- Isrof va qadrsizlik eng katta musibatlarimiz bo'lsa kerak, - deb yozadi «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi yetakchisi Alisher Qodirov. - Sog‘lik, qadr, imkoniyat va mablag‘ni ignada yig‘ib, belkurakda sovuradigan millatga aylanib qolayotgandekmiz...

Yangi yilda italyanlar eski mebellarini yangi yilga o‘tkazmaslikka harakat qilishsa, biz pulimizni kelgusi yilga o‘tkazmaslikka harakat qilayotgandek bo‘layapmiz. Bozorga kirgan hamma narsa sotiladi, yana ikki karra qimmatiga. 1 yanvar kunidan yangi pul muomalaga kiritiladigandek.

Xuddi shunday - to‘ylar.

Ertaga kun yo‘qdek - isrof, tumonat, shovqin-suron, isrofgar dasturxonni yarmi axlatga otilishi bir dard, olomonning qahramoni bo‘lishga da’vogar, surishtirsang homiylik so‘ragan bolasining maktabida janjal qilgan yoki tashlab ketgan bolasini alimentiga daromadi yetarsiz, ikkisi ham bo‘lmasa, pul topib aql-baraka topmagan omadsiz-mast erkaklarni g‘ijimlab pul sochishini ko‘rish esa yanada dardliroqdir.

Shu ma’noda, g‘ayrati va imkoniyatini qadrlamaydigan jamiyat bo‘lib qolayotgandekmiz.

To‘g‘ri, bu masalada osonlikcha natijaga erishib bo‘lmaydi: bolalar bog‘chasidan tortib, ota-onagacha, maktabdan tortib, mahallagacha, institutu, universitetlardan tortib, kinochilar, matbuot vakillariyu, jonsarak blogerlargacha ushbu g‘oyani jamiyatga muntazam singdirishlari kerak bo‘ladi. Bu jarayonda chetda turish, tomoshabinlik jinoyatga tenglashtirilishi kerak. Hatto eng nufuzsiz telekanal, eng kam tirajli gazeta-jurnallar ham isrofgarchilik millat uchun og‘riqli illat ekanini tushuntirsin. Boshqacha aytganda, barcha - Parlament yuqori va quyi palatasi deputatlari, OTMlardagi ustoz va muallimlar tomonidan aholi, ayniqsa, yoshlar ongini o‘zgartirish uchun «urush» e’lon qilinishi kerak. Hatto rasmiy axborotlardan allaqachon yuz o‘girgan telekanallarga ham majburiyat yuklatilsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi: «milliy manfaat uchun puldan, obro‘-e’tibordan kechasan, aks holda faoliyating to‘xtatiladi» qabilida.

E’lon qilinmagan «urush»ning oldingi saflarida esa soliqchilardan tortib, oddiy bog‘bonlargacha

bo‘lishlari kerak, ayniqsa, san’at ahli, to‘y industriyasining korchalonlariga bu masala hayot-mamot masalasi ekani tushuntirilishi va ulardan kafolat xatlarigacha olinishi kerak.

To‘g‘ri, bu gaplarga kimdir kular, kimdir Yangi O‘zbekistonda inson huquqi, manfaatiga zid ish tutiladiku, deya dunyoga jar solar, puldan, boylikdan va shaxsiy manfaatdan boshqasini ko‘rish fazilatidan mahrum bo‘lgan ayrim blogerlar esa bu tashabbusni yomonotliq qilib, ijtimoiy fikrni shakllantirishlari ham mumkin. Ammo bu holatda «it hurar, karvon o‘tar» shiori ana shunday nusxalarga qaratilganini eslatish bilan cheklanishimiz kerak.

To‘y xursandchilik, yorug‘ kunlar ostonasi, albatta. Ammo ana shu ostonaga 20-30 yil mehnat qilib, bolangiz, ayolingizdan qizg‘anib, kiyim-kechagiyu, sayohatlarga chiqishidan tejab- tergab yiqqan pulingizni ko‘kka sovurib qadam qo‘ysangiz, bu ko‘rlik va karlik bo‘lmaydimi?

Bugungacha ushbu illat sobiq ittifoq tarkibidagi davlatlar aholisigagina tegishli degan noto‘g‘ri qarashda ekanman. Yaqinda ijtimoiy tarmoq AQSHning qaysidir shtatida o‘nlab mahobatli mashinalar bilan avtomobillar harakatini to‘sib qo‘ygan bir fuqaroning kattagina jarimaga tortilganini ovoza qildi. Bilsam, Amerikaga ko‘chib borgan bir o‘zbek oilasi o‘g‘il uylantirib, nikohini shu tarzda o‘tkazgan ekan...

Ha, bu rost. Demak biz muhokama qilayotgan illat davolanishi og‘ir illatlar turiga kiradi. Chunki, bu illat qayerda, qanday sharoitda bo‘lmaylik, qonimizda oqyapti, genimizda yashayapti...

Yana bir gap: har ikki gapimizda Yaratganni eslaymiz, yaqinlarimizni iymon, e’tiqodga da’vat qilamizu, ammo bilib- bilmay isrofgarchilikni to‘qchilik, qo‘li ochiqlik bilan xaspo‘shlaymiz. Oziq-ovqat, kiyim-kechak yoki chog‘roqqina bo‘lsa ham uy- joyga muhtoj qo‘shnimiz bo‘la turib, umra safaridan qaytgach, elu-yurtga qozon-qozonlab osh beramiz, o‘zimizdek qorni to‘qu, ammo nazari to‘ymagan kimsalarga sovg‘a-salomlar ulashamiz. Ana shunday tadbirlarda jamiyatda obro‘ e’tibor topgan ayrim mullalar ham ertadan kechgacha qiroat qilishdan uyalmaydilar...

Bugun aksariyat vaynchilar, chalamulla artistlar ham asosan

isrofgarchiligu, qadrsizlikni «tarannum» etayotirlarki, bu quloqlarimiz tobora kirlashib, ko‘zlarimiz ko‘rmay qolayotganini anglatadi, aslida.

Odamlar nima deyishi muhimmi yoki sog‘liq?

Qur’oni karimning 26 chi oyati (Isro surasi)da «Isrofgarchilikka mutloq yo‘l qo‘ymang, isrofgarchilikka yo‘l qo‘yadiganlar shaytonning birodarlari bo‘lganlar. Shayton esa, Robbisiga o‘ta noshukur bo‘lgandir...» deyiladi. Muqaddas kitobimizda yozilishicha, Alloh taolo isrofgarchilikka yo‘l qo‘yadiganlarni «mubazzir»lar deb atadi va ularni «shaytonning birodarlari» dedi.

Afsuski, har qancha tanqid qilinib, huquqiy choralar belgilanmasin, kim o‘zarga to‘y-ma’rakalar o‘tkazish, dasturxonga qush sutidan bo‘lak nozu-ne’matlarni tortiq qilishdek illat yo‘liga to‘siq qo‘ya olmayapmiz. Bunga jur’atimiz yetmayapti, go‘yo... «Uy to‘yi», «xatna to‘y», «nikoh bazmi», «qiz bazmi», «kuyov charlar», «sep yoydi», «kuyov navkar», «quda chaqiriq»... Yaqindan boshlab esa hoyu havasga asoslangan bu kabi odatlar ro‘yxatiga «kuyov salomlar» qo‘shildi. Bir to‘da so‘taklar, do‘ppimizni kiyib, o‘zbek nomini yerga uryapti... Biz esa jimmiz! Chekka bir viloyat, tuman yoki qishloq va ovullarimizda bolalayotgan bunday odatlarni sanab adog‘iga yetolmay qolyapmiz ham. Keyingi besh yillikda «Umra oshi»yu, «Hoji oshi» va yana kamiga «Hoji o‘tirish» kabi odatlar ham urfga kirdi. Shu yo‘l bilan esa ayrim yurtdoshlarimiz hoji maqomiga ega bo‘lganlarini ma’lum qilishyapti. Eng qizig‘i, yaqinda yana bir antiqa tadbir - «kitob oshi»ning guvohi bo‘ldik. Dorixonachi, she’riy kitobi chiqqani sharafiga 7 ta qozonda osh damlab, butun mahallani mehmon qilibdi. Ortib qolgan oxirgi ikki qozonni esa qo‘shni mahallalarga «dostavka» qilganmish... Bunday korchalonliklar zamirida yagona maqsad bor, xolos: u ham bo‘lsa, buyuk yozuvchiga aylanganini elga eshittirish, odamlarni og‘zida duv- duv gap bo‘lsinga erishish.

Dinimizda isrof qattiq qoralanadi. Xususan, A’rof surasi, 31 oyat mazmunida: «... Yeb-iching va isrof qilmang. Chunki U zot isrof qiluvchilarni sevmas», deyilgan. Shuningdek, dinimiz nafsning xohishlariga qul bo‘lishdan qaytaradi. Alloh isrofchilarni, dabdababozlarni har bir yaxshilikning dushmani, haqiqatni ko‘ra bilmaydigan, doimo unga qarshi turadiganlar deb sifatlagan.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazarning fikricha, ayni paytda to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, Haj va Umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib qoldi. Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu, onaxonlar, nuroniylar birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirishlari kerak. Bu kabi illatlarga birgalikda barham berilmasa, oxiri ko‘rinmayapti: Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish - katta gunoh ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva- bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh!

Behbudiy bobomizning quyidagi fikrlariga e’tibor qarataylik: «Yahudiy millatiga mansub bo‘lgan kishilar, vaqtdan unumli foydalanish maqsadida ba’zan o‘liklarini kechasi dafn qilishar ekan. Sababi, kunduz kuni ishlaridan va manfaatlaridan qolmaslik uchun. Biz bo‘lsak, to‘y va ma’rakalarimiz uchun nafaqat kunlarimizni, balki haftalar, hatto, oylarimizni shu ishga bag‘ishlab, yillar davomida to‘plagan mulkimizni bir onda na dunyomiz va na oxiratimizga foyda bermaydigan bir ishga sovurib yuboramiz. Va, eng afsuslanarlisi bu ishimiz bilan faxrlanamiz»...

«Uch so‘m pul, bir kalla qand»...

Mashhur telenovelladagi ana shu ibora yodingizga tushdimi?

Aslida to‘y oilaviy marosim. Lekin keyingi yillarda biz uni «qudratimiz»ni namoyon etuvchi vositaga aylantirdik. Hatto Amerika qit’asida, Dubay yoki Rossiyada, hatto Yaponiyada ham dabdabali to‘ylar tashkil qilish o‘sha yerdagi yurtdoshlarimizning odatiga aylanyapti. Bundan esa xorijliklar lolu hayron. «Sizlarning bir kunlik to‘ydagi xarajatingizga bizdagi bir oila 2-3 oy yashaydi», degandi yaqinda yaponiyalik bir tanishim.

Ma’lumotlarga ko‘ra, o‘tgan yili Haj safariga borish narxi 73 million 970 ming etib belgilangan. Muqaddas safarning umumiy xarajatlari (qo‘shimcha xarajatlar bilan) jami 80 million atrofida bo‘ladi. Taassufki, «Yaratgannning uyi»ni ziyorat qilib qaytganlar, elga yana shuncha pul sarflab osh berib, sovg‘a salomlar tarqatishni ham an’anaga aylantirib bo‘lishdi. Umra safarida ham ayni holat takrorlanadigan bo‘lib qoldi. Biron bir ilmli, ziyoli kishi «Hoy yaxshilar, mahallamizda bemor, yetim-yesir va beva-bechoralar bor. Keling, shu «Hoji oshi»ni ixchamroq qilib, falonchining tomini yopib beraylik» yoki falonchining operatsiyasiga qarashaylik. Asl savob bu dabdabada emas» desa, sekingina yuzimizni buramiz...

Xo‘sh, bu nimadan dalolat?

Nimani anglatadi bunday «innovatsion» turmush tarzimiz? Og‘riqli bo‘lsa-da aytish kerak: kun sayin ko‘r olomonga aylanib boryapmiz. Kuch ilmda, tarbiyada ekanini bilib turib aks ish qilyapmiz. Bizni isrof balosi, qadrsizlik illati ma’naviy tanazzul sari yetaklayapti. To‘g‘ri, oramizda 100-150 nafar mehmon chaqirib, ixchamgina to‘y qilayotganlar ham serob. Hatto Haj, Umra kabi safarga ataganlarini muhtojlarga ulashuvchilarni ham ko‘rayapmiz. Ammo ular kam, juda kam. Bu esa xayrli ishlardan ibrat olishni unuta boshlaganimizni anglatmayaptimi? Shukur o‘rniga esa nolishni, tilanish va boqimandalikni odat qildik...

Essiz yoshlik...

Ma’lumotlarga ko‘ra, ayni paytda 3 millionga yaqin o‘zbekistonlik xorijda o‘qiyapti, yashayapti yoki mehnat qilyapti. Eng achinarlisi, Rossiya yoki boshqa bir davlatda ishlab pul topayotganlar, yurtga kelib, shunaqangi dabdabali to‘ylar qilishyaptiki, beixtiyor iching tirnaladi, eng avvalo, o‘sha yigitga, uning ota-onasiga achinasan, keyin bo‘lajak kelinga...

Nikoh yoki sunnat to‘ylarini qo‘yavering, fotihalarni ham to‘ydek o‘tkaza boshladik. Afsus- ki, aksariyat yigitlarimizning maktabni bitirar, bitirmas yagona maqsadi Rossiyaga ketish, pul ishlab kelib, dang'illama to‘y va mashina minish ekanini eshitib, javobsiz savollar girdobiga tushasan. Xuddiki, shu bilan muammolar yakun topadiyu, buyog‘iga «yallama yorim» qilib yashaydigandek. To‘ydan keyin esa... hatto chillasi chiqmagan jufti halolini tashlab, to‘ydan meros bo‘lgan bir uyum qarzini uzish uchun yana musofirchilikka yuzlanishyapti.

Hatto farzandi tug‘ilib, bir yoshga to‘lganidan keyingina uni bag‘riga bosayotganlar bor, desak ishonasizmi? Shu o‘rinda haqli bir savol tug‘iladi: musofirlik azobi bilan topgan pulini bir kunda sovurish, kamiga qarz uzish uchun yana shu azobga yuzlanishni qanday atash mumkin? Bir kunlik to‘y, hoyu havas uchun yillarini, kamiga sog‘lig‘ini yo‘qotganlarga qarab turib, essiz yoshlik, essiz umr deging keladi. Bugun yurtimiz ham ulkan qurilishlar maydoniga aylandi, ish kerakmi, marhamat, o‘zingni ko‘rsatsang, hurmating, martabang oshadi.

Bugun nafaqat to‘y va boshqa tantanalar, hatto ma’rakalardagi ortiqcha odatlar ham ushbu muammoning bir bo‘lagi sifatida tartibga solinishi kerakka o‘xshaydi! Biz hatto aza ochilgan xonadonlarga maxsus yig‘lovchilar taklif etilayotganini eshityapmiz. Azador azasini tutsinmi, marhum haqqiga duolar o‘qisinmi yoki keti uzilmaydigan ma’rakalarda qo‘y so‘yib, qozon ossinmi? Xo‘sh, bunday illatlarni qay yo‘l bilan to‘xtatish mumkin, axir!

Yaqinda statistika agentligi yurtimizda yangi yilning ilk kunida 1641 nafar chaqaloq dunyoga kelganini ma’lum qildi. Bu nihoyatda quvonchli xabar. Ammo bu raqamlar shuncha uyda chaqaloq yig‘isi eshitilishi barobarida, shuncha tog‘ora qovurdog‘u, shuncha aqiqa, shuncha beshik to‘yiga «start» berilganidan ham dalolat beradigandek... Bu bir kunlik statistika, xolos. O‘rtacha hisobda bir oyda 30-40 mingta chaqaloq tug‘ilsa, tug‘uruqxonadan chiqishu, aqiqa, beshik to‘ylariga ketadigan mablag‘ni bir hisoblab ko‘raylik! Alixonto‘ra Sog‘uniy ta’kidlaganidek: «Agar o‘zbeklar boshqa ishlarga ham oshga kelgandek birlashib yig‘ila olganlarida edi, dunyoda bundan qudratli millat bo‘lmas edi»...

Shu o‘rinda Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning «Jadid bobolarimiz ham to‘y-ma’rakalarimizdagi isrofgarchilik, dabdababozlik, maqtanchoqlik millatimizni ma’naviy tanazzulga yetaklaydigan illat ekani haqida qanday kuyunib o‘tganlarini yaxshi bilamiz» degan gaplarini eslash o‘rinlidek tuyuladi.

To‘g‘ri, pandemiya avjiga chiqqan 2020-yili Oliy Majlis Qonunchilik palatasi Kengashi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Senati Kengashining qo‘shma qarori bilan «To‘y- hashamlar, oilaviy tantanalar, ma’raka va marosimlar, marhumlarning xotirasiga bag‘ishlangan tadbirlarni o‘tkazish tartibi to‘g‘risida»gi Nizom tasdiqlangan edi. Garchi ushbu hujjatda: «shuhratparastlik, dabdababozlik va isrofgarchilikka yo‘l qo‘ymaslik» kabi tartiblar aniq-tiniq belgilab qo‘yilgan bo‘lsada, tan olaylik, ushbu hujjatdan ko‘zlangan maqsad, muddao va uning ijrosini allaqachon unutdik.

Bugungi real holat yuqoridagi kabi isrofgarchilikka qarshi tura oladigan kuchli bir hujjat qabul qilinishini, xususan, barchaga birdek ta’sir etadigan qonun qabul qilinishini taqozo etayotgandek. Mazkur qonun to‘y-ma’raka, aqiqayu, beshik to‘yi, katta- kichik «osh»larni tartibga solishi, bu boradagi qonunbuzarlarga qat’iy choralar qo‘llanilishini ta’minlashi shart. Illat shu darajada avj oldiki, endi kutish, insof va iymonga umid qilish foydasizdek ko‘rinyapti. Bizningcha, bu masalada eng avvalo, ming-minglab saylovchilar ishonchini qozongan deputatlar uyg‘onishi kerak, senatorlar, mahalliy kengash deputatlari ko‘zlarini ochib muammoga tik qarashlari zarur. Bu masalada siyosiy partiyalar ham birlashishlari, g‘oyavozligi, muxolifatchilik «prinsip»laridan voz kechishlari kerak bo‘ladi.

Agar shunday qonun qabul qilinsa, hokimliklar, musulmonlar diniy idorasi, mahalla instituti, hattoki, ichki ishlar tizimi bu qonun ijrosini qat’iy nazoratga olishlari kerak bo‘ladi.

Yo‘qsa, Behbudiy bobomiz ta’kidlaganidek, «bizni kemiruvchi illatlar»dan yana bir necha yillar aziyat chekaveramiz...

Mahbuba Karimova,

Abdug‘affor OMONBOYEV,

“Milliy tiklanish” muxbirlari

“Milliy tiklanish” gazetasining 2025-yil 4-yanvar sonidan olindi