Dunyoni sog‘lom kuchlarning amaliy muloqoti qutqaradi

Qozog‘istonning Ostona shahrida bo‘lib o‘tgan Osiyoda hamkorlik va ishonch choralari bo‘yicha kengashning navbatdagi majlisi nafaqat Osiyo mintaqasi, balki xalqaro ahamiyatga molik muammolarni o‘zaro hamkorlikda hal qilish borasida muhim kelishuvlarga erishilgani bilan ahamiyatli bo‘ldi. 50 ga yaqin aʼzo mamlakatlar va kuzatuvchilar, xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar delegatsiyalari ishtirokida o‘tgan anjumanda O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ham ishtirok etib, nutq so‘zladi va ishtirokchi davlatlar eʼtiborini yana bir bor tahdidli masalalarga qaratdi, ularning konstruktiv yechimlarini taklif qildi.

Maʼlumki, 1992-yilda BMT Bosh Assambleyasining 47-sessiyasida ilgari surilgan va 1999-yilda rasman faoliyatini boshlagan ushbu tashkilotga bugun Osiyoning 27 davlati doimiy aʼzo bo‘lgan. Shuningdek, 9 ta davlat va 5 ta xalqaro tashkilot – BMT, YEXHT, Arab davlatlari ligasi, Turkiy tilli mamlakatlar Parlament assambleyasi, Xalqaro migratsiya tashkiloti kuzatuvchi maqomiga ega.

Tashkilotning asosiy maqsadi mintaqada barqarorlik, tinchlik va xavfsizlikni taʼminlashda ko‘p tomonlama fikrlarni inobatga olgan holda aloqalarni kengaytirish, noqonuniy narkotiklar ishlab chiqishga qarshi kurash, savdo-iqtisodiy munosabatlarni kengaytirish, terrorizm va ommaviy qirg‘in qurollari tarqalishiga qarshi kurashish hamda atrof-muhit muhofazasi bilan bog‘liq masalalarda hamkorlik qilishdan iboratdir.

Suveren tenglik va suveren huquqlarni hurmat qilish, har qanday nizolarni tinch yo‘l bilan bartaraf etish, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy hamkorlik, davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik, kuch ishlatmaslik yoki kuch ishlatish bilan tahdid qilmaslik, davlatlarning hududiy yaxlitligi, qurolsizlanish va qurollanishni nazorat qilish, inson huquqlari va asosiy erkinliklarini hurmat qilish tashkilotning asosiy tamoyillari hisoblanadi.

Demak, tashkilotning asosiy maqsad va vazifalari hamda tamoyillaridan ko‘rinib turibdiki, Osiyoda hamkorlik va ishonch choralari bo‘yicha kengash bugun global masalalarni hal qilishda muhim rol o‘ynaydi.

Davlatimiz rahbari o‘z nutqida shular haqida gapirib, yuzaga kelgan yangi geosiyosiy voqelik butun Osiyo qitʼasi barqarorligiga salbiy taʼsir ko‘rsatayotgani, inqirozli holatlar Markaziy Osiyo davlatlariga ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri daxl qilayotgani, xususan, iqtisodiy integratsiyani chuqurlashtirish bo‘yicha O‘zbekiston saʼy-harakatlarini ham sekinlashtirganini taʼkidladi.

Shundan kelib chiqib, Afg‘onistondagi ayni vaziyat alohida eʼtiborni talab qilishini, boshqa o‘tkir xalqaro muammolar qalqib chiqishi natijasida afg‘on masalasi ikkinchi darajaga tushib qolganini qayd etdi. O‘tmishda ushbu davlat amalda xalqaro terrorchilik makoniga aylanib qolgani bilan bog‘liq achchiq tajriba qayta takrorlanishiga aslo yo‘l qo‘yib bo‘lmasligini qayd etdi.

Mamlakatimiz yetakchisi radikal g‘oyalar xuruji haqida ham gapirib, yoshlarni radikalizmdan asrash, ularning kuch-g‘ayrat va shijoatini bunyodkorlik sari yo‘naltirish uchun tizimli hamkorlikni o‘rnatishimiz kerakligini taʼkidladi. Avlodlar muloqotini yo‘lga qo‘yishni taklif etib, 2023 yilning aprelida Samarqandda Yosh yetakchilar Forumini o‘tkazishni taklif qildi.

Shuningdek, Prezidentimiz iqtisodiyotning o‘sib borayotgan global inqirozlarini hal qilishda Markaziy Osiyoni Janubiy va Sharqiy Osiyo, shuningdek, Yaqin Sharq bilan samarali bog‘lovchi transport yo‘laklarini yaratish, innovatsiyalar transferi salohiyati va raqamlashtirishni kuchaytirish, sunʼiy intellektni rivojlantirish,  oziq-ovqat xavfsizligi hamda ekologiya va iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq muammolarini hal qilish uchun saʼy-harakatlarni birlashtirish bo‘yicha ham o‘z takliflarini ilgari surdilar.

Taʼkidlash lozim, davlatimiz rahbarining bu takliflari ishtirokchi davlatlar tomonidan bir ovozdan olqishlandi.

“Ishonchim komilki, zamonaviy tahdidlarni faqat muloqot, bir-birining manfaatlarini hisobga olish, umumeʼtirof etilgan xalqaro huquq meʼyorlariga amal qilish orqali samarali yengib o‘tish mumkin. Aynan shuning uchun ham biz ilgari surgan umumiy xavfsizlik va farovonlik yo‘lida hamjihatlik borasidagi Samarqand tashabbusining asosiy maqsadi insoniyat kelajagi uchun befarq bo‘lmagan, tinchlik, totuvlik va birgalikda gullab-yashnash uchun intilayotgan barcha sog‘lom kuchlarni amaliy muloqotga jalb etishga qaratilgandir”, – dedi mamlakatimiz yetakchisi.

Haqiqatan ham, globallashayotgan dunyoda hech bir mamlakat yakka holda taraqqiyotga erishib bo‘lmasligi bugun isbot talab qilmaydigan haqiqatga aylandi. Chunki dunyoning ayrim hududlarida yuz berayotgan notinchliklar avvalo shundoq ham taqchil bo‘lib borayotgan oziq-ovqat va energetika bilan bog‘liq muammolarni battar izdan chiqarmoqda. Xavfsizlik, transport logistikasi, investitsiyaviy oqimga taʼsir ko‘rsatib, iqtisodiy taraqqiyot yo‘lini to‘smoqda. Bunday sharoitda, albatta, har bir davlatning manfaatlari birdek hisobga olingan ko‘p tomonlama hamkorlik rivoji muhim sanaladi.

Zafar ABDIRIMOV,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati

Milliy tiklanish demokratik partiyasi fraksiyasi a‘zosi