Bugun Oliy Majlis Qonunchilik palatasida “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi fraksiyasi hamda Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish masalalari qo‘mitasi hamkorligida madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish holati yuzasidan eshituv bo‘lib o‘tdi. Eshituvda Madaniy meros agentligi rahbarining axboroti tinglanib, unda so‘nggi yillarda sohada amalga oshirilgan ishlar, shu jumladan, moddiy va arxeologik meros obyektlarining milliy ro‘yxatga kiritilishi, restavratsiya, muhofaza va raqamlashtirish ishlari, ijara, investitsiya va arxeologik tadqiqotlar sohasidagi amalga oshirilayotgan va istiqboldagi rejalar muhokama  qilindi.

Ma’lumki, “Milliy tiklanish” demokratik partiyasining Saylovoldi dasturida xalqimizning tarixiy, ma’naviy, madaniy, ilmiy va tabiiy merosi fuqarolar tomonidan asrab-avaylanishi shartligi, davlat tomonidan muhofaza etilishi zarurligi bo‘yicha bir qator vazifalar belgilangan. Jumladan, ro‘yxatga olinmagan madaniy meros ob’yektlarini aniqlash, davlat muhofazasiga olish, yo‘qolib ketishi yoki buzilishining oldini oluvchi qonunchilik tashabbuslarini ilgari surish, madaniy meros ob’yektlarini ro‘yxatga olish, saqlash va foydalanish tartibini takomillashtirish, madaniy, tabiiy va boshqa meros ob’yektlarini YUNESKO ro‘yxatlariga kiritish takliflari bilan chiqish kabi muhim vazifalardir.

Eshituvda taʼkidlanganidek, bugungi kunda jami 8 370 ta tarixiy obyektlar moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari Milliy ro‘yxatiga kiritilgan va muhofazaga olingan. Shuningdek, 2023-2024-yillar mobaynida jami 17 ta arxitektura yodgorligi va 156 ta mozaika kompozitsiyalari monumental yodgorlik sifatida Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari ro‘yxatiga yangidan kiritilgan.

Tadbirda bir qator muammoli holatlar ham deputatlar tomonidan ko‘tarildi. Jumladan, obyektlarda uchrayotgan kompleks loyihalashtirish bilan bog‘liq muammolar mavjudligi, huquqbuzarliklarni barvaqt oldini olish, muhofaza qilish, nazorat va aholi o‘rtasida targ‘ibot qilish hamon sust ekanligi, obyektlarga nisbatan shikast yetkazuvchi omillarga qarshi choralar yetarlicha emasligi, obidalarda texnik, muhandislik infratuzilmasi bilan bog‘liq kamchiliklar va huquqiy himoya vositalaridan yetarlicha foydalanilmaslik, YUNESKO himoyasidagi hududlarda noqonuniy qurilish ishlari, byudjet mablag‘laridan maqsadsiz foydalanish holatlari mavjudligi alohida qayd etildi.

Taʼkidlanishicha, 2023–2024-yillarda 6791 ta obyektda davlat nazorati amalga oshirilib, 330 ta qonunbuzilish holati aniqlangan va 9,6 mlrd so‘m zarar undirilgan.

Madaniy meros agentligi tomonidan xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda 4,8 million dollarlik grantlar jalb qilingani, restavrator kadrlarni tayyorlash va “O‘zbek–Italyan restavratsiya markazi” faoliyati yo‘lga qo‘yilganligi ham alohida qayd etildi.

Eshituv natijalariga ko‘ra, moddiy va arxeologik merosni muhofaza qilish borasidagi islohotlar yangi bosqichga ko‘tarilishi, davlat va jamoat nazoratini kuchaytirish, shuningdek, axborot-tahliliy va targ‘ibot ishlarini kengaytirish zarurligi taʼkidlandi.

Eshituv yakunida bir qator taklif va tavsiyalar berildi. Xususan, xulosada agentlik va tegishli vazirlik hamda idoralarga qonunchilikka tegishli o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish, himoya zonalarini aniq belgilash va nazoratni kuchaytirish, arxeologik tadqiqotlarni kengaytirish, madaniy meros obyektlarini raqamlashtirish va jamoatchilik ishtirokini taʼminlash, mahalliy hokimiyatlarga obidalarni muhofaza qilish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar amalga oshirishi ko‘rsatib o‘tildi.

Hamdam Niyozov, partiya Markaziy kengashi bo'lim boshlig'i