Sifatli taʼlim Yangi O‘zbekiston taraqqiyotining poydevoridir

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis va  O‘zbekiston xalqiga yo‘llagan murojaatida dastlab jonajon Vatanimiz milliy rivojlanishning yangi davriga qadam qo‘ygani taʼkidlanib, joriy yilda erishilgan makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar birma-bir sanab o‘tildi. G‘oyatda murakkablik kasb etib borayotgan geoiqtisodiy vaziyatda bu ko‘rsatkichlarga erishish mashaqqatli, jasoratli mehnat natijasi ekanligiga alohida urg‘u berildi.

Davlatimiz rahbari Murojaatnomada inson qadri ulug‘lanayotgan Yangi O‘zbekistonni qurish yo‘lida erishilayotgan yutuqlarimiz dastlabki natijalar ekanligi va bu yutuqlarimizni bunyodkor xalqimiz bilan birga davom ettirib, kelgusi yilda oldimizga qo‘ygan katta marralarga erishish yo‘lidagi rejalarimiz zamirida yana va yana Inson, uning qadrini ulug‘lash, fuqarolarimizni bugungi hayotidan rozi bo‘lib yashashiga munosib sharoit yaratish yotganligiga eʼtibor qaratdilar.

Shuningdek, mamlakatimiz aholisining 60 foizini tashkil etayotgan yoshlarimizga eʼtiborni yanada kuchaytirish, mamlakatimiz kelajagi, kelgusi taraqqiyotini bugungi farzandlarimizga berilayotgan taʼlim va tarbiya sifatiga bog‘liq ekanligini chuqur mushohada qilgan holda kirib kelayotgan 2023-yilga yurtimizda “Insonga eʼtibor va sifatli taʼlim yili”, deb nom berishni taklif qildilar. Kelgusi yilda amalga oshirilishi lozim bo‘lgan ustuvor vazifalarni olti yo‘nalish misolida aniq ko‘rsatib berdilar.

Taʼkidlab o‘tilganidek, kelgusi rejalarni belgilab olishda xalqimiz tomonidan bildirilgan 20 mingga yaqin takliflar ham chuqur tahlil etilgani va ularda ko‘tarilgan muammolarning yechimi bo‘yicha tizimli ishlarni amalga oshirilishi belgilangani “Jamiyat – islohotlar tashabbuskori” tamoyili asosida barcha masalalar xalqimiz  bilan bamaslahat tarzda amaliyotga tatbiq etilishi demokratiyaning amaldagi isbotidir.

Murojaatnomada taʼlim sohasini yanada isloh qilish hamda taʼlim sifati va samaradorligini taʼminlash bo‘yicha bildirilgan konstruktiv fikrlar alohida eʼtirofga loyiq. Chunki rivojlangan davlatlarning taraqqiyot tajribasi shuni ko‘rsatadiki, qayerda taʼlimga, ilm-fanga yaxshi sharoit yaratilgan bo‘lsa, o‘sha yerda har tomonlama yetuk va vatanparvar kadrlar yetishib chiqqan hamda o‘sha davlat barcha sohalar bo‘yicha yetakchi davlat maqomiga erishgan.

Shu maqsadda, taʼlimning barcha yo‘nalishlarida qator o‘zgarishlar bo‘lishi kutilmoqda va bu o‘zgarishlar taʼlim sohasida so‘nggi 5-6 yil davomida amalga oshirib kelinayotgan tizimli o‘zgarishlarning navbatdagi ilmiy asoslangan va natijasi kafolatlanayotgan bosqichidir. Zero, taraqqiyparvar ajdodlarimiz taʼbiri bilan aytganda “Najot – taʼlimda, najot –  tarbiyada, najot – bilimda”dir.

Keling, davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan taʼlim sohasida amalga oshirilgan islohotlarni so‘nggi 6 yil davomidagi ko‘rsatkichlarni raqamlar misolida taqqoslab ko‘raylik.
Davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari soni 2017-yilda 4 917 ta bo‘lgan bo‘lsa, 2022-yilda bu raqam 6 384 tani tashkil etgan. Tarbiyalanuvchilar soni 2017-yilda 655,9 ming nafarga yetdi. 2022- yilda bu raqam 1 245,7 mingdan ortiq bo‘ldi. Bu esa qamrovning 27 foizdan 70 foizga yetganligini anglatadi.

Davlat rahbari murojaatnomada taʼlim sohasidagi islohotlar yanada izchillik bilan davom ettirilib, maktabgacha taʼlimga qamrovni oshirish uchun bog‘chalar sonini ko‘paytirish, ulardagi tarbiya va taʼlim sifatini tubdan yaxshilash bo‘yicha besh yillik dastur qabul qilinishi hamda sohada xususiy sektor ulushini oshirish lozimligi taʼkidladilar

Umumiy o‘rta taʼlim tashkilotlari soni 2017-yilda 9648 tani, bugungi kunda esa 10 507 tani tashkil etmoqda. O‘quvchilar soni  2017- yilda qariyb 5 mln 262 ming nafar bo‘lgan bo‘lsa, 2022-yilda o‘quvchilar soni 6 mln 500 ming nafarga yetdi.

Davlat rahbarining umumiy o‘rta taʼlim tizimi, yaʼni maktablar to‘g‘risidagi fikrlarida shuni angladimki, maktab tom maʼnoda maʼnaviyat, maʼrifat va madaniyat go‘shasi bo‘lishi lozim. Farzandlarimiz maktabda avvalo o‘z ona tilini, qolaversa, biror chet tilini o‘rganib chiqishi, kompyuterda ishlay olishi va pedagoglar ularni iqtidoriga qarab biror kasb yoki hunarga qiziqtirish lozim. Bu borada rivojlangan xorij davlatlar tajribasini joriy etish bo‘yicha o‘qituvchilarni qayta tayyorlash va kelgusi yildan maktablarning boshlang‘ich sinf o‘quvchilari mutlaqo yangi metodika asosida yaratilgan darsliklar asosida o‘qitilishini yo‘lga qo‘yilishi o‘quvchilarda erkin va kreativ fikrlashni, jamoada ishlash va muloqot ko‘nikmalarini shakllantirishga olib keladi.

Oliy taʼlim muassasalari soni 2017-yilda 78 ta bo‘lgan bo‘lsa, buguni kunda bu raqam 198 tani tashkil etmoqda. Talabalar soni 2017- yilda 300 ming nafar, 2022-yilga kelib 956 ming nafarga yetdi. Eng quvonarli jihati, ilmli, iqtidorli yoshlarimizni oliy taʼlim tizimida taʼlim olishlari uchun ajratilgan davlat grantlari soni 2016-yilga qadar qisqarib borgan bo‘lsa, bu raqam 2017-yildan boshlab ortib bormoqda. Taqqoslash uchun davlat buyurtmasi asosida o‘qiyotgan talabalar soni 2017-yilda 106 ming nafarni, 2022-yilda esa 160,7 ming nafarni tashkil etayotgani, qamrov darajasi esa 9 foizdan 38 foizga yetganligi ko‘rsatadi.

Davlatimiz rahbari ilm-fan masalalariga ham to‘xtalib,  mazkur soha ham hamisha davlat etiborida ekanligi va erishayotgan har bir yutuqlarimiz albatta ilm-fan, innovatsiyalarga asoslanishiga alohida eʼtibor qaratdilar. Mazkur sohaga 2017-yilga qaraganda 6 barobar ko‘p, yaʼni1,7 trln mablag‘ yo‘naltirishini taʼkidlab o‘tdilar.

Yuqoridagi fikrlarga asoslanib shuni alohida taʼkidlash lozimki, iqtisodiy o‘sish foni sekinlashayotgan va g‘oyat murakkab geosiyosiy vaziyatga qaramasdan 2023-yil uchun ishlab chiqilgan davlat byudjeti jami xarajatlarining 22,6 foizi, raqamlar bilan ko‘rsatadigan bo‘lsak 58,4 trln so‘m mablag‘ taʼlim sohasiga yo‘naltirilayotgani hamda bu raqam o‘tayotgan 2022-yil uchun sohaga  ajratilgan  mablag‘ga nisbatan 15,8 foizga ko‘p ekani rivojlanishimizning asosi, tayanchi poydevori taʼlim va ilmda ekanining yorqin isbotidir.

Murojaatnomada bildirilgan fikrlardan kelib chiqib, eng avvalo pedagoglarimiz taʼlim sifatini taʼminlash bo‘yicha o‘z faoliyatlarini qayta ko‘rib chiqishlari, ota-onalar va jamoatchilik bilan bu borada faol hamkorlikni yo‘lga qo‘yishlari lozim. O‘z navbatida xalq vakillari bo‘lgan deputatlarimizning kelgusi yil rejalari albatta taʼlim bilan, taʼlim muassasalari faoliyatini o‘rganish, bu boradagi yutuq va yechilishi lozim bo‘lgan masalalarni ko‘tarib chiqishda, muammolarga mutasaddi idora va tashkilotlar bilan yechim topishda o‘z ovoziga ega bo‘lishi lozim.

Zero, Prezidentimiz taʼbiri bilan aytganda, “Taʼlim sifatini oshirish Yangi O‘zbekiston taraqqiyotining yakkayu yagona to‘g‘ri yo‘lidir”.

Abdumalik AKRAMOV.

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati,

Fan, taʼlim, madaniyat va sport masalalari qo‘mitasi aʼzosi